زنگ هشدار بحران جمعیت و فرزندآوری در مازندران

به گزارش بلاغ، مازندران از وسعتی معادل 1.46 درصد ایران و طبق آخرین آمارها از جمعیتی معادل 3٬341٬582 برخوردار است. اما روند نرخ رشد جمعیت و میزان موالید جز دو استان انتهایی جدول کشور قرار داد به طوری که جمعیت مازندران با این روند به سوی پیری در حال حرکت است.

استان مازندران به عنوان یکی از مناطق برخوردار کشور با داشتن فرصت های اقتصادی گسترده و متنوع، سالخوردگی و کاهش نرخ جمعیت جوان اندکی دور از انتظار است.

مازندران استانی است که همه زیربناهای اقتصادی را به طور ذاتی و طبیعی در اختیار دارد و همواره با کشورهای توسعه یافته همچون کشورهای شمال اروپا مقایسه می شود. با این وصف نه تنها نرخ جمعیت جوان استان در حال کاهش است ، بلکه رفته رفته تمایل به ازدواج نیز در استان رو به افول می رود. افولی که دورنمایی نگران کننده برای استان سبز کشور به وجود آورده است. 

*جمعیت سالمندی به بیشتر از ۱۰ درصد می‌رسد

با این وجود ، برابر پیش بینی های صورت گرفته از سوی سازمان های اجتماعی از جمله بهزیستی تا کمتر از ۶ سال آینده جمعیت سالمند کشور به بیشتر از ۱۰ درصد خواهد رسید و به همین نسبت هم جمعیت سالمند مازندران بیشتر خواهد شد و به عبارتی تا آن زمان احتمالا از هر ۶ نفر جمعیت استان یک نفر پا به سالمندی می گذارد.

به گزارش مرکز آمار ایران در سال ۱۳۹۸ در بیش از ۸۰ درصد استان‌های کشور به ازای هر زن فقط ۲.۱ فرزند به دنیا می‌آید، مادران در استان‌های سیستان و بلوچستان،  خراسان جنوبی و خوزستان در سال ۱۳۹۸ بیشترین فرزند و مادران در استان‌های گیلان، البرز، مازندران، سمنان، تهران و مرکزی کمترین فرزند را به‌دنیا آورده‌اند.

حال ما به وضعیت استان مازندران در بحث فرزندآوری می‌پردازیم؛ براساس آخرین آمار سازمان ثبت‌احوال کشور، میانگین فاصله تولد نخستین فرزند با ازدواج مادرانی که در سال ۹۷ صاحب فرزند شدند، ۳.۷ سال است، که استان مازندران با ۴.۴ سال از بیشترین فاصله‌ زمانی میان ازدواج تا تولد نخستین فرزند برخوردارند.

*زنگ هشدار

بحران جمعیتی در مازندران زنگ هشداری است که به صدا درآمده است و سبب شد تا مسئولان وزارت بهداشت و درمان به مازندران بیایند و سازوکارهای جدید برای رفع این مشکل ببینند.

قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت ۲۴ مهر امسال توسط کمیسیون مشترک طرح جوانی جمعیت و حمایت از خانواده مجلس شورای اسلامی به تصویب رسید و طی نامه ای در ۲۴ آبان توسط رییس جمهور ابلاغ شد.

در چند سال گذشته نرخ ازدواج و فرزندآوری به طور چشمگیری کاهش یافته و حالا با تصویب طرح تعالی جمعیت، خانواده در اولویت است و در همین زمینه تسهیلاتی را در زمینه‌های مختلف برای آنان در نظر گرفته شده است، همچنین با تصویب این قانون گام موثری در راستای ریل گذاری قانونی در جهت حمایت از خانواده و در اولویت قرار گرفتن نیازهای آنها برداشته شده و با اجرای موثر آن توسط دولت گام عملی در راستای حمایت از منافع خانواده‌ها برداشته خواهد شد.

*کاهش فرزندآوری در کشور

کمال حیدری معاون بهداشت وزارت بهداشت در نشست توجیهی اجرای قانون حمایت از خانواده و جوانی در حوزه وزارت بهداشت که در در مازندران برگزار شد، معتقد است، مسئله جمعیت امروزه نه فقط یک مسئله شرعی ، اعتقادی ، اقتصادی و فرهنگی بلکه یک مسئله ملی  است.

وی با تاکید بر مشارکت فعال همه دستگاه ها در مسئله  افزایش جمعیت ، افزود : در این قانون برخلاف قوانین دیگر همه جوانب در نظر گرفته شده است بنابراین برای پیشبرد این هدف تلاش صورت گیرد زیرا تاکنون فرصت های زیادی را از دست دادیم.

معاون بهداشت وزارت بهداشت ادامه داد : این وزارتخانه به عنوان خط اول تماس با مردم در بحث مشاوره جامعه می‌باشد و در دل مشاوره ها می توان افراد را به فرزندآوری و ازدواج تشویق کرد.

حیدری به درمان ناباروری ها اشاره کرد و گفت : به دلیل ظرفیت های ارزشمند وزارت بهداشت ، سهم این وزارتخانه بسیار مهم است.

وی مراکز مشاوره ازدواج ، مراکز درمانی ، حوزه دانشجویی ، خیرین و مراکزی که وجوه اجتماعی ارزشمندی دارند را ظرفیت های این وزارتخانه برشمرد و بیان کرد : باید از ظرفیت سمن ها در آگاه سازی مردم و تشویق آنان برای فرزندآوری استفاده کرد.

 معاون بهداشت وزارت بهداشت به کاهش فرزندآوری در کشور اشاره کرد و افزود : باید برنامه ریزی بیشتری برای افراد تحصیل کرده برای تشویق به فرزندآوری صورت گیرد.

*مازندران و گیلان در صدر بحران جمعیتی

حامد برکاتی مدیرکل دفتر سلامت خانواده و جمعیت وزارت بهداشت کشور نیز علت تشکیل این جلسه را پیگیری وضعیت نامناسب ۷ استان کشور از جمله مازندران از نظر جمعیتی اعلام کرد و گفت : تصور و باور در این برنامه این است که در کوتاه مدت ، میان مدت و بلندمدت بتوان با بررسی عوامل کاهش جمعیت در جهت افزایش آن گام برداشت.

وی با بیان اینکه مازندران و گیلان در صدر بحران جمعیتی قرار دارند ، افزود : کلید جمعیت در دنیای آتی نهاد خانواده است که در دنیای غرب از دست رفته ولی در کشور ما همچنان یک ویژگی مهم و مثبت محسوب می شود که نگاه به خانواده گره گشا است.

برکاتی افزود : ترویج فرزندآوری در افرادی که ازدواج کردند اولویت اصلی ما می باشد.

*روند ثبت ولادت‌ها نگران‌کننده است

سید عباس موسوی رئیس دانشگاه علوم پزشکی مازندران نیز در این نشست جمعیت استان را سه میلیون و ۳۸۴ هزار و ۲۸۴ نفر دانست و گفت : از این تعداد ۱۴۹ هزار و ۲۶۳ نفر کودکان زیر پنج سال و  ۳۹۲ هزار و ۵۶۵ نفر جمعیت سالمندان است.

وی با بیان اینکه ۱۴.۳ درصد جمعیت استان سالمند هستند ، افزود : در استان مازندران ۱۰۱ مرکز جامع خدمات سلامت شهری ، ۲۰۷ مرکز جامع خدمات سلامت روستایی و ۱۱۳۶ خانه بهداشت وجود دارد.

رئیس دانشگاه علوم پزشکی مازندران با اعلام اینکه ثبت ولادت ها روند نگران‌کننده داشته است ، ادامه داد : میانگین سن ازدواج پسران از ۲۴ سالگی و دختران از ۱۸ سالگی در سال ۱۳۷۵ به ترتیب به ۲۷ و ۲۳ سالگی در سال ۱۳۹۸ رسیده است.

موسوی تاکید کرد : با توجه به افزایش میانگین سن ازدواج که حدوداً سالانه یک سال به این اعداد اضافه می‌شود و محدود شدن زمان فرزندآوری مشکلات جامعه رو به افزایش است.

وی با بیان اینکه میزان ازدواج ثبت شده در استان از ۳۵۹۷۸ در سال ۱۳۸۸ به ۲۱۴۳۱ مورد در سال ۱۳۹۹ رسیده است ، افزود : میزان طلاق ثبت شده در استان از ۱۰۲۵ در سال ۱۳۵۷ به ۹۷۹۷ در سال ۱۳۹۹ رسیده است .

رئیس دانشگاه علوم پزشکی مازندران با تاکید براینکه میزان موالید ثبت شده نیز روند کاهشی داشته است ، ادامه داد : میزان موالید از ۵۲۵۱۰ مورد در سال ۱۳۵۷ به ۳۰۱۷۵ مورد در سال ۱۳۹۹ رسیده است.

*مازندران در وضع بحرانی سن جمعیت
مدیرکل ثبت احوال مازندران در گفت و گو با خبرنگار ما در بررسی نرخ رشد جمعیت ۴ دهه گذشته مازندران با بیان اینکه هم اکنون نرخ ولادت در استان به ازای هر هزار نفر، ۹ نفر است گفت: این آمار در کشور به ازای هر هزار نفر ۱۳ و شش دهم است.
  مجتبی فاطمی در تشریح وضعیت ولادت در ۴ دهه اخیر افزود: در سال ۵۷ ولادت‌ها در مازندران ۵۲ هزار و ۵۱۰ نفر بود که با رشد ۴۵ و نیم درصدی به ۷۶هزار و ۴۲۱ ولادت در سال ۶۷ رسید.

وی گفت: در سال ۷۷ نیز نرخ ولادت با کاهش ۴۱ درصدی به ۴۱هزار و ۹۳۴ رسید که ناشی از سیاست فرزند کمتر زندگی بهتر بود.

فاطمی افزود: در سال ۸۷ درصد این آمار با رشد حدود ۶ درصدی به ۴۴ هزار و ۴۲۱ ولادت رسید و در سال ۹۷ با کاهش ۱۰ درصدی به ۳۹هزار و ۸۴۶ رسید.

به گفته مدیرکل ثبت احوال مازندران بررسی کلی نرخ رشد جمعیت در ۴ دهه اخیر نشان دهنده کاهش ۵۰ درصدی میزان ولادت در مازندران است.

فاطمی در بخش دیگری از آمار‌های تحلیلی خود افزود: آمار‌ها در ۷ ماهه امسال نشان می‌دهد از ۱۷هزار و ۷۵۶ ولادت، ۸۶۵۶ ولادت از مادرانی است که نخستین فرزند و ۷هزار و ۴۷۰ ولادت برای مادرانی است که دومین فرزند خود را به دنیا آوردند.

وی در ادامه گفت: ۱۱۳۷ نوزاد فرزند سوم و ۱۰۳ نوزاد فرزند چهارم بودند که نشان می‌دهد ۴۸ و ۷ دهم درصد برای فرزندان اول، ۴۲ درصد فرزندان دوم، ۶ ونیم درصد فرزندان سوم و نیم درصد برای فرزندان چهارم است؛ که نشان می‌دهد تمایل خانواده‌های مازندران به داشتن فرزندان سوم و چهارم بسیار پایین است.

مدیرکل ثبت احوال مازندران افزود: در سال ۸۹ میانگین سنی مادران هنگام نخستین فرزندآوری ۲۷ بود، اما امسال به ۳۰ سال رسید این در حالی است که در سال‌های ۹۶، ۹۷ و ۹۸ بیشترین فرزندان از مادران ۲۵ تا ۲۹ سال بوده، اما در سال ۹۹ بیشترین فرزندان از مادرانی بود که ۳۰ تا ۳۱ سال داشتند که نشان می‌دهد میانگین سنی مادران نیز در حال افزایش است.

فاطمی همچنین گفت: بررسی رتبه مادران ۳۰ ساله در فرزندآوری نیز نشان می‌دهد از کل ولادت‌های نوزادان از مادران ۳۰ ساله، ۴۴۲ نوزاد فرزندان اول خانواده، ۵۹۵ نوزاد فرزندان دوم، ۱۱۰ نوزاد فرزندان سوم، ۹ نوزاد فزرند چهارم و ۴ نوزاد فرزند پنجم بودند.


پیامدهای تک فرزندی چیست؟

سیدجواد محمدی روانشناس نیز معتقد است، شرایط اقتصادی دلیل اصلی تک فرزندی نیست.

محمدی با اشاره به اینکه در زمان فعلی می‌توان گفت شرایط اقتصادی نقش مهمی در فرزند آوری دارد، اما دلیل اصلی نیست، افزود: دولت می‌تواند با سیاست گذاری‌های مناسب، ارائه تسهیلات و خدمات از جمله اعطای تسهیلات بانکی، اجرای سیاست‌های کلی جمعیت زوجین را تشویق به فرزند آوری بیشتر کند.

وی بااشاره به تبعات تک فرزندی تصریح کرد: باتوجه به اینکه تک فرزندان در کانون توجه شدید قرار دارند این توجه بیش از اندازه در نحوه بزرگ شدن کودکان تاثیر منفی دارد.

این مدرس دانشگاه با اشاره به اینکه خانواده مهمترین کانون اجتماع بشر بوده و سنگ بنای هرجامعه‌ای است، اظهار کرد: در گذر زمان دگرگونی‌هایی در الگو‌های فرزند پروری به وجود آمده و سبک زندگی خانواده‌ها را تغییر داده است.

محمدی یاد آورشد: ارتباط زیاد با والدین، عدم مقایسه با دیگر فرزندان و برخورداری از امکانات بیشتر از مزایا و وابستگی به والدین، منزوی شدن، عدم مشارکت درفعالیت‌های اجتماعی، ارتباط کم‌تر با همسن وسالان از معایب تک فرزندی است.

وی بااشاره به اینکه تک فرزندی باعث می‌شود کودک الگوی رفتاری در خانواده نداشته باشد، یاد آور شد: والدین دارای یک فرزند باید طوری با فرزند خود ارتباط داشته باشند که علاوه بر ایفای نقش پدر ومادری برای فرزند خواهر یابرادر نیز بوده و فرزند را اجتماعی و غیر وابسته تربیت کنند.

وی با اشاره به اینکه اگر سیستم کنترل جمعیت با برنامه ریزی درست انجام نشود عواقب منفی به دنبال خواهد داشت، تصریح کرد: کاهش جمعیت و پیش رفتن جامعه به سمت سالخوردگی از عواقب تک فرزندی در جامعه است.

به گزارش بلاغ، سرانجام اینکه اگر مسئولین کشور ضمن برنامه‌ریزی درست، دقیق و حساب شده و رفع موانع موجود در فرزندآوری مردم اقدامی نکنند کشور در آینده نزدیک با یک چالش جدی در حوزه جمعیتی، اقتصادی، اجتماعی و امنیتی روبرو خواهد شد که می‌تواند تهدیدی جدی به حساب آید.