اشتراک گذاری:
مسأله ۴۳) مواردی که خمس به آنها تعلق نمی گیرد، عبارت است از:
۱. ارث ۲. مهریه ۳. بخشش و هبه ۴. نفقه ۵. مال بدست آمده از راه وقف ۶. دیه ۷. مال مخمس ۸. دین وقرض
۱. ارث
مسأله ۴۴) ارث و پول فروش آن خمس ندارد، هرچند قیمت آن افزایش یافته باشد، مگر اینکه آن را سرمایه (در معرض فروش) قراردهد؛ که در این صورت، ارزش افزوده ی آن پس از فروش، بنابر احتیاط واجب از درآمد سال محسوب میشود و خمس آن باید داده شود.
۲. مهریّه
مسأله ۴۵) مهریه خمس ندارد و در عدم وجوب خمس آن، فرقی بین مهریه مدت‌دار و بدون مدت و پول نقد یا کالا نیست.
۳. بخشش و هبه
مسأله ۴۶) هر پول یا کالا یا ملکی که به انسان هدیه گردد، خمس ندارد، هر چند احتیاط مستحب این است که اگر از مخارج سال زیاد بیاید، خمس آن پرداخت شود.
مسأله ۴۷) آنچه که بنیاد شهید یا بنیاد جانبازان به خانواده‌های عزیز شهدا و جانبازان پرداخت می‌کند هدیه است و خمس ندارد.
مسأله ۴۸) شهریه ای که به طلاب پرداخت میشود، خمس ندارد.
مسأله ۴۹) کمک هزینه‌ی تحصیلی که به دانشجویان پرداخت میشود، خمس ندارد، ولی کسانی که بورسیه می شوند و در دوران دانشجویی حقوق می گیرند، به حقوق آنها خمس تعلق می‌گیرد.
مسأله ۵۰) یارانه هدیه بوده و خمس ندارد، ولی اگر کسی آن را سپرده گذاری کند و سود ی به آن تعلق بگیرد، چانچه آن سود تا سر سال باقی بماند، خمس دارد.
مسأله ۵۱) بیمه‌ی بیکاری و امثال آن که براساس قرارداد بین کارفرما و یا شخص دیگری (غیر از دریافت کننده‌ی مقرری مزبور) و اداره‌ی بیمه پرداخت میشود، برای دریافت کننده هدیه بوده و خمس ندارد. ولی اگر بر اساس قرارداد بین خود گیرنده و اداره‌ی بیمه باشد و یا پرداخت کارفرما بر اساس شرط بین گیرنده و او باشد متعلق خمس است.
مسأله ۵۲) اجناس اهدایی که به قصد تجارت نگهداری نشده است چنانچه فروخته شود، پرداخت خمس آن واجب نیست؛ هر چند افزایش قیمت داشته باشد.
مسأله ۵۳) چنانچه هبه را سرمایه (در معرض فروش) قرار دهد ارزش افزوده آن پس از فروش بنا بر احتیاط واجب از درآمد سال محسوب میشود و متعلق خمس است.
مسأله ۵۴) دادن خمس عیدی و پاداش کارمندان واجب نیست، هرچند تا سرسال باقی بماند.
مسأله ۵۵) اگر اجناسی به قیمت کمتر در اختیار کارمندان قرار گیرد و ما به التفاوت آن را دولت بپردازد، خمس مقدار باقیمانده ی آن به نسبت قیمت خرید با رعایت ارزش فعلی آن لازم است.
۴. نفقه
مسأله ۵۶) نفقه ای که زن از شوهر، فرزند از پدر یا والدین از فرزند می گیرند، چنانچه چیزی از آن در سر سال خمسی اضافه بیاید، خمس ندارد.
۵. مال به دست آمده از راه وقف
مسأله ۵۷) مکان و اشیای وقفی خمس ندارد، چه وقف عام باشد یاخاص[۱]. همچنین ثمره و نماء[۲] آن هم مطلقاً خمس ندارد.
[۱] . اگر حقّ بهره‌برداری از مکان یا چیزی برای استفاده افراد خاصّی؛ مثل فرزندان خود یا فامیلی خاص وقف شود به آن وقف خاص، و اگر برای عموم مردم باشد به آن وقف عام گویند.
[۲] . رشد و افزایش نماء دو قسم دارد: نماء متّصل، مثل چاق شدن گوسفند و نماء منفصل مثل برّه‌هایی که از گوسفندی به دنیا آمده باشد.
۶. دیه
مسأله ۵۸) دیه خمس ندارد.
مسأله ۵۹) پولی که در حوادث رانندگی، فرد خسارت زننده و یا شرکت بیمه از طرف او، جهت جبران خسارت به فرد خسارت دیده پرداخت می‌کند(بیمه شخص ثالث)، درآمد کسب نبوده و خمس ندارد.
۷. اموال مخمّس
مسأله ۶۰) مالی که یک بار خمس آن داده شده، دیگر خمس به آن تعلق نمی‌گیرد.
۸. دین و مال قرضی
مسأله ۶۱) مالی که قرض گرفته میشود خمس ندارد، مگر آن مقدار که اقساط آن تا سر سال خمسی از منفعت کسب پرداخت شده و آن مال، موجود یا تبدیل به سرمایه شده باشد.
مسأله ۶۲) اقساط بدهی مسکن و مانند آن را هرچند می‌توان از درآمد کسب همان سال پرداخت کرد، ولی چنانچه پرداخت نشود، از درآمد آن سال استثنا نمی‌شود و باید خمس آنچه از درآمد باقیمانده، پرداخت شود.
مسأله ۶۳) صرف درآمد سالانه بابت بدهی، هر چند بدهی غیر مؤونه باشد، جایز است، ولی اگر تا پایان سال پرداخت نشود، از منفعت کسب سالی که در آن بدهی حاصل شده استثنا نمی‌شود و باید خمس آنچه از درآمد باقیمانده، پرداخت شود؛ بلی اگر بعد از حصول در آمد که موجود است مال قرض گرفته شده را صرف در مؤونه کند در پایان سال به همان مقدار از در آمد کسر میشود.
دیدگاهتان را بنویسید