تیرماه سال ۶۷ بود که در اقدامی جنایت‌آمیز، ناو آمریکایی وینسنس در خلیج فارس، با علم به مسافری بودن هواپیمای ایرباس ایران‌ایر به شماره پرواز ۶۵۵ و خلبانی کاپیتان شهید محسن رضاییان، نسبت به منهدم کردن این هواپیما اقدام کرد.پرواز ۶۵۵ هُما با ۲۷ دقیقه تاخیر در ساعت ۱۰:۱۷ ‌روز ۱۲ تیرماه ۱۳۶۷ فرودگاه بندرعباس را به مقصد دبی ترک کرد، که پس از ۲۸ دقیقه پرواز در آسمان ایران و بر روی آب‌های نیلگون خلیج فارس در تنگه هرمز با پرتاب دو موشک SM-2ER توسط ناو «‌‌وینسنس» نیروی دریایی ایالات متحده آمریکا سرنگون شد.

‌موشک‌ها هواپیمای ایرباس هما را از میان‌ دو تکه و متلاشی کرد که به دلیل همین مسأله، هیچ شانسی برای زنده ماندن هیچ یک از سرنشینان باقی نگذاشت‌ و یکی از فجایع بزرگ هواپیمایی مسافربری در جهان را رقم زد. این جنایت هولناک در شرایطی رخ داد که پرواز ایرباس ایران‌ایر در داخل کریدور هوایی بین‌المللی پروازی و در آب‌های نیلگون خلیج فارس پرواز می‌کرد و همه مشخصات پروازی از جمله جهت حرکت هواپیما، وضعیت اوج گیری و کد راداری ارسالی از سوی هواپیما بیانگر مسافری بودن پرواز بوده است.

با توجه به اینکه ایران و آمریکا در وضعیت جنگی قرار نداشتند و این پرواز هیچ گونه خطری برای ناو وینسنس‌ محسوب نمی‌شد‌، در عمدی بودن این جنایت جای شک و شبهه‌ای نیست.این در حالی است که همه کارشناسان نظامی اعلام کرده‌اند که «ناو وینسنس» از پیشرفته‌ترین ناوهای نیروی دریایی آمریکا در زمان یورش بوده و به‌خوبی از روی اندازه و سرعت توانایی تشخیص بین یک هواپیمای تجاری ۵۴ متری و یک شکاری ۱۹ متری را داشته است.از سوی دیگر هواپیمای هما در درون کریدور-تجاری بنام Amber 59 در حال پرواز بوده است بنابراین ناو وینسنس موظف بود‌ که هشدارها را برروی امواج غیر نظامی بفرستد، زیرا که هواپیماهای تجاری توانایی دریافت امواج نظامی را ندارند، که به علل‌ مشکوکی از انجام آن خودداری کرده بود.

این هواپیما حامل ۲۹۸ مسافر و خدمه بود که تمامی آن‌ها اعم از مرد و زن و کودک و نوجوان و کهنسال با وقوع این جنایت فجیع به شهادت رسیدند. در میان سرنشینان هواپیما، ۶۶ کودک زیر ۱۳ سال، ۵۳ زن و ۴۶ تن تبعه کشورهای خارجی نیز بودند که کشته شدند. کاپیتان شهید رضائیان خلبان پرواز ۶۵۵ بود که همراه با خدمه خود در این پرواز به شهادت رسید. دیگر مسافران هواپیما که هر کدام به هدفی عازم دوبی بودند، بر فراز خلیج فارس به شهادت رسیدند و بدن‌های قطعه قطعه شده‌شان روی آب‌های خلیج فارس شناور شد.

‌

ناو آمریکایی در خلیج فارس چه می‌کرد؟

با آغاز جنگ ایران و عراق در سال ۱۳۵۹ (۱۹۸۰ میلادی)، این دو کشور دست به حمله علیه نفت‌کش‌ها و ترابری‌های تجاری یکدیگر زدند که به جنگ نفت‌کش‌ها معروف شد. از ۲۹ آوریل ۱۹۸۸ به بعد، نیروی دریایی آمریکا اقدام به حفاظت از تمام کشتی‌های نفت‌کش و تجاری کشورهای بی‌طرف و دوست خود کرد تا از خطر حمله در امان باشند. در همین زمان، ناو جنگی یواس‌اس وینسنس متعلق به نیروی دریایی آمریکا، برای نظارت بیشتر بر جنوب خلیج فارس به منطقه فرستاده شد. این ناو دارای پیشرفته‌ترین سامانه دفاعی و مبارزه‌ای بود. فرماندهی ناو وینسنس نیز بر عهده ناخدا ویلیام راجرز بود که در ‎۵ اردیبهشت ۱۳۶۷ (۲۵ آوریل ۱۹۸۸) از کالیفرنیا حرکت کرده و در ۸ خرداد (۲۹ مه) به بحرین رسیده بود.

پیگیری های حقوقی ایران

ایران برای پیگیری این ترور آشکار هوایی ابتدا به ایکائو شکایت برد. در جلسه فوق‌العاده شورای ایکائو (سازمان بین‌المللی هواپیمایی کشوری) در روز ۱۴ ژوئیه ۱۹۸۸ تصمیم گرفته شد که یک تیم حقیقت‌یاب برای بررسی عواملی که منجر به نابودی هواپیمای ایرباس ایرانی شده است، تشکیل شود. با وجود مخالفت‌های آمریکا، اما گزارش تیم تخصصی ایکائو مشخص می‌کند که در دقایق آخر تصمیم‌گیری برای هدف قرار دادن هواپیمای ایرانی بحث و جدلی بین ۳ ناور سایدز، فورستال و وینسنس در گرفته است. این سه ناو تا ۴ کیلومتر به آب‌های ایران تجاوز کرده بودند.

در ناو سایدز، عده‌ای هواپیما را یک هواپیمای مسافری و عده‌ای دیگر یک هواپیمای جنگی مهاجم تلقی نمودند. دو دقیقه بعد کارکنان مرکز اطلاعاتی هوایی ناو وینسنس، گزارشی را مبنی بر اینکه هواپیمای مزبور اف۱۴ می‌باشد، دریافت کردند. در همین حال کارکنان ناو سایدز فریاد زدند که هواپیما تجاری است، صبر کنید

شورای مرکزی ایکائو پس از ۲ روز بحث و تبادل نظر در مورد درخواست ایران برای رسیدگی به جنایت آمریکا در حمله به یک هواپیمای مسافربری ایران با صدور قطعنامه‌ای بدون این که نامی از آمریکا بیاورد، به کار خود پایان داد. ایکائو در بیانیه ۶ بندی خود با اظهار تاسف عمیق و اعلام همدردی و تسلیت خود به دولت ایران و خانواده‌های قربانیان، استفاده سلاح علیه هواپیمای غیرنظامی را محکوم کرد و خواستار تشکیل کمیته‌ای از جانب دبیرکل برای روشن شدن بیشتر حقایق امر شد.

نهایتا در گزارش نهایی هیئت حقیقت‌یاب پنتاگون به سرپرستی دریادار ویلیام فوگارتی نیز علت وقوع حادثه فشار روانی ناشی از قرار گرفتن در وضعیت جنگی برای نخستین بار اعلام شد و تصدیق شد که هواپیمای ایرباس در خطوط هوایی تجاری بین‌المللی پیش‌بینی شده پرواز می‌کرده و در زمان حادثه در ارتفاع دوازده هزار پایی (بیش از ۳۵۰۰ متر) قرار داشت و از لحظه پرواز به روند صعودی خود ادامه داده بود. دولت آمریکا هیچگاه مسئولیت وقوع حادثه را برعهده نگرفت و بر این نکته که ناخدای ناو جنگی چون خود را در معرض خطر می‌دید از خود دفاع نموده‌است، تأکید کرد.

جمهوری اسلامی ایران در ۱۴ تیر ۱۳۶۷ طی نامه‌ای به رئیس شورای امنیت خواستار تشکیل جلسه فوری شورا برای رسیدگی به موضوع شد. ۲۵ تیر ۱۳۶۷ مطابق با ۱۶ ژوئیه ۱۹۸۸ میلادی شورا تشکیل جلسه داد. از سوی جمهوری اسلامی ایران ولایتی وزیر امور خارجه وقت ایران و از جانب امریکا جرج بوش معاون وقت رئیس جمهوری در جلسه حضور داشتند. جرج بوش در این جلسه اعلام کرد که مشکل اصلی در منطقه خلیج فارس این است که ایران قطعنامه‌های شورای امنیت برای پایان جنگ را نادیده گرفته و بیشتر اعضای دیگر شورای امنیت هم به حمایت از همین دیدگاه پرداختند هرچند نماینده شوروی علاوه بر درخواست از ایران برای پایان جنگ خواستار خروج نیروی دریایی آمریکا از منطقه شد. در نهایت قطعنامه ۶۱۶ شورای امنیت در تاریخ ۳۰ ژوئیه ۱۹۸۸ (۲۹ تیرماه) به تصویب رسید که در آن ضمن تسلیت و ابراز همدردی با خانواده های قربانیان، بر ایجاد گروه تحقیق برای بررسی تمام حقایق موجود تاکید و از تمامی اعضای کنوانسیون ۱۹۴۴ شیکاگو، درخواست شد در همه شرایط، مقررات و رویه‌های سلامت هوانوردی کشوری به ویژه ضمائم آن کنوانسیون به منظور جلوگیری از چنین پیشامدهایی را دقیقاً مراعات نمایند.

در عین حال لزوم اجرای فوری و کامل قطعنامه ۵۹۸ شورای امنیت مورد تاکید قرار گرفت که شورا را به عنوان تنها مبنای حل جامع، عادلانه، شرافتمندانه و پایدار، منازعه میان ایران و عراق ابراز و پشتیبانی خود را از دبیر کل برای اجرای این قطعنامه اعلام و خود را ملزم به همکاری با دبیر کل برای تسریع در اجرای طرح اجرایی او می‌کرد.جمهوری اسلامی ایران علاوه بر شورای امنیت و شورای ایکائو، شکایت خود را در دیوان بین المللی دادگستری لاهه نیز مطرح کرد، اما در آنجا هم تنها به یک ابراز تاسف و تسلیت به بازماندگان سانحه ختم شد. سرانجام وزارت امور خارجه ایران موضوع حل اختلاف را پذیرفت.

نهایتا دولت آمریکا مبلغ حدود ۳۰۰ هزار دلار برای هر قربانی شاغل و حدود ۱۵۰ هزار دلار برای هر قربانی غیر شاغل به خانواده‌های قربانیان و همچنین ۷۰ میلیون دلار برای خسارت ناشی از سقوط هواپیمای مسافربری پرداخت کرد. این مبالغ به صورت بلاعوض و بدون قبول مسئولیت حادثه پرداخت شد و هیچ‌کدام از خدمه ناو وینسنس تحت پیگرد قرار نگرفتند. حتی ویلیام راجرز فرمانده ناو جنگی آمریکا در پایان خدمت خود مدال شجاعت دریافت کرد. هواپیمایی ایران ایر تا دی ماه ۱۳۹۰ همچنان از شماره پرواز ۶۵۵ برای هواپیماهای تهران به دبی استفاده می‌کرد.گفتنی است بسیاری از کارشناسان معتقدند این حادثه، عامدانه و برای افزایش فشار به ایران برای پذیرفتن قطعنامه ۵۹۸ سازمان ملل متحد برای پایان گرفتن جنگ بین ایران و عراق انجام گرفته است.

و اما شاهین…

طراحان بازی شاهین با تحقیق های فراوان در حوزه صنعت هوایی و همچنین اتفاقات تاریخی هوایی کشور عزیزمان به خصوص اتفاق ناگوار پرواز ۶۵۵ تصمیم گرفتند بخشی از مراحل داستانی بازی شاهین را به این اتفاق ناگوار تخصیص دهند.در شبیه سازی دقیق این اتفاق شما در نقش خلبانی قهرمان باید از پرواز ۶۵۵ بر فراز خلیج همیشه فارس به دفاع از هواپیمای مسافربری ایران ایر اقدام کنید و اجازه ندهید متجاوزان خط هوایی اقدام به نابودی این هواپیما مسافربری کنند.در طول پرواز شما امکان برقراری ارتباط با هواپیما مسافربری دارید و این هواپیما را باید تا رسیدن به منطقه مورد نظر حمایت کنید ،به شما پینشهاد میدهیم ویدیو زیر را تماشا کنید :